ساز عود یا بربط یکی از سازهای زهی است.
این ساز بیشتر در کشورهای خاورمیانه خصوصا کشورهای عربی رواج داد و از قدیمی ترین سازهای زهی میباشد.
البته پیدایش این ساز با اختلاف نظرهایی همراه است.
برخی آن را به هند و عده ای به بلخ نسبت میدهند.عده ای نیز آن را سازی ایرانی میدانند.

ساز عود یکی از اصیل‌ترین سازهای موسیقی ایران زمین است.
آثار باستانی میان‌رودان متعلق به هزارهٔدوم پیش از میلاد، نگارهٔمردی ایستاده را نشان می‌دهد که به نواختن بربط مشغول است.
در حقیقت سومری‌های باستان نخستین مردمی هستند که در آثار به جای مانده از آن‌ها ردپایی از این ساز در دیده می‌شود.
ساز عود در ایران پیش از اسلام به نام بربط شناخته می‌شد و پس از سومری‌ها و در دوران هخامنشیان رواج داشته‌است.
این ساز در عهد ساسانی بیش از همه ادوار رواج داشته‌است.

گویا در اوایل اسلام به کشورهای عربی راه یافته و جانشین سازی به نام مزهر شده است.
بر پایهٔبرخی از اسناد «ابن سریح ایرانی نژاد»
نخستین کسی است که درعربستان و در قرن یکم هجری عود فارسی یا بربط را نواخته و نوازندگی آن را آموزش داده‌است.

بهترین آموزشگاه موسیقی تهران

الاغانی می‌گوید:آشنایی او با عود از آنجا شروع شد که«عبدالله ابن زبیر» جمعی از ایرانیان را به مکه دعوت کرده بود تا خانه کعبه را تعمیر کنند.
دیوارگران ایرانی عود می‌زدند و اهل مکه از ساز و موسیقی ایشان لذت می‌برند و آن را تحسین می‌کردند،
ابن سریح پس به عود زدن پرداخت و در این صنعت سرآمد هنرمندان زمان گشت.
چون سطح ساز بربط از چوب پوشیده شده بود، اعراب آن را عود نامیدند.
(العود در زبان عربی به معنای چوب است).

به باور برخی پژوهشگران موسیقی مانند اکارد نوبوئر(Eckhard Neubauer) این واژه در اصل عربی شده واژه “رود” فارسی می‌باشد
که هم نام دیگر بربط است و هم به معنای سیم در سازهای زهی می‌باشد.

بربط امروزه نقش بسیار کمتری در موسیقی ایرانی دارد.
عود عربی بر خلاف بربط ایرانی از اصلی‌ترین سازهای موسیقی عربی است.
این ساز پس از اینکه به اروپا برده شد، نام لوت بر آن نهادند.
واژه لوت از نگارش کلمهٔالعود به وجود آمده و به تدریج به لوت تبدیل شده است.
ابن خلدون در قرن ۸هجری قمری آن را به ترکه‌های چوبینی که انعطاف‌پذیر است معنی نموده.

خود کلمه بربط در واقع از دو کلمه “بر” و بط” ساخته شده یعنی “مانند بط” و بط به معنی مرغابی است.
در کل شکل این ساز به مرغابی تشبیه شده چون سینه جلو داده و گردن کوچکی دارد.
دیدگاه دیگر این واژه را برگرفته از نام “باربد” نوازنده رود در دربار خسرو پرویز می‌داند.

عود به علت نداشتن پرده در انواع ارکسترها و موسیقی ها قابل استفاده است
و بسیاری از آهنگ ها و پاساژها و آرپژها را می تواند با سرعت بالایی اجرا کند
در سبک ها ی مختلف (جز، فلامنکو،…) وسعت صدادهندگی عود بین (5/1 تا 2) اکتاو است
با تغییرات در سیم ها می توان وسعت صدای آن را به 2 اکتاو و 5 نت افزایش داد.
زیرا عود دارای 12 گوشی می باشد که به طور معمول روی 10 عدد از آنها سیم بسته می شود.